Dziedzictwo w strategiach turystyki kulturowej

Abstrakt

Tekst stanowi zapis dyskusji naukowej badaczy i praktyków turystyki kulturowej, prowadzonej regularnie na Gnieźnieńskim Forum Ekspertów Turystyki Kulturowej. Tematyka serii dyskusji odnosi się do walorów rozmaitych form turystyki kulturowej, jej organizacji, produktów, profilów i preferencji turystów kulturowych, a także metod badań i perspektyw rozwoju. Uczestnicy Forum reprezentują kilkanaście ośrodków naukowych z terenu całej Polski, a poszczególne kwestie są proponowane przez kolejnych członków grupy, zgodnie z ich oceną aktualności  i wagi problemów. 

Dziedzictwo kulturowe, rozumiane jako rodzaj kapitału, wykorzystywane jest obecnie
w wielu obszarach, w tym turystyce kulturowej, która rozwija się, czerpiąc z jego materialnych i niematerialnych zasobów. Proces ten jednak warunkują liczne czynniki.
Z jednej bowiem strony, turystyka przynosi konkretne korzyści materialne, co dla społeczności lokalnej będącej w „posiadaniu” pożądanych atrakcji, może być szansą na zapewnienie sobie odpowiedniego poziomu życia, nierzadko wyjścia z zapaści finansowej.
Z drugiej strony intensywnie prowadzona eksploracja turystyczna niesie ze sobą ingerencję
w kulturowy i środowiskowy krajobraz, co niejednokrotnie w konsekwencji owocuje głęboką dewastacją miejsc i wyniszczeniem społecznej tkanki. Analiza procesów eksploracji dziedzictwa dowodzi, że dostosowuje się je do wymogów standaryzacji masowej turystyki, podczas gdy równocześnie, istnieje potrzeba utrzymania jego autentyczności i podkreślenia wyjątkowości. Zachowanie równowagi między tymi obszarami to wyzwanie dla wszystkich uczestników rynku turystycznego, tak dla touroperatorów, jak i depozytariuszy przyrodniczego lub kulturalnego dziedzictwa.

W tym kontekście stawiam pytania: czy istnieje, według Państwa, szansa na zrównoważone zarządzanie przyrodniczym i kulturowym dziedzictwem tak, aby było celem strategii turystycznych, ale równocześnie zachowało swoją unikatowość
i żywotność? Jakie strategie należy wprowadzić, by „nie zadeptać” tego co dla nas jako ludzkości – najcenniejsze – naszego dziedzictwa?