Militarne ekspozycje w Periegesis Pauzaniasza. Helleńska typologia wojennych świadectw jako dziedzictwa kulturowego

Lucyna Kostuch

Abstrakt


Opisujący Helladę w drugiej połowie drugiego stulecia przed Chr., grecki mieszkaniec imperium rzymskiego rodem z Azji Mniejszej, podróżnik, intelektualista i pielgrzym – Pauzaniasz, postawił sobie za cel stworzenie wielkiego przewodnika turystycznego. Jeśli chodzi o monumenty, pomniki i wota, Pauzaniasz pozostaje najczęściej cytowanym autorem starożytnym. Jednakże materiał źródłowy, zgromadzony przez Pauzaniasza ulega na poziomie opracowań rozproszeniu, gdyż w niewielkim stopniu eksponuje się samego autora w roli widza, a przecież pozostaje on, pomimo osobistych preferencji, modelem greckiego podróżnika, który patrzy na wojenny monument. W artykule niniejszym podjęto próbę usystematyzowania tej „militarnej” dokumentacji zachowanej w Wędrówce po Helladzie – informacji o ruinach, pomnikach zwycięstwa (tropaia) i darach wotywnych (anathemata) złożonych w postaci elementów uzbrojenia. Najważniejszą kwestią jest stosunek samego Pauzaniasza do wojny, helleńskiego modelu walki oraz ekspozycji tego, co po niej zostało. Pauzaniasz nie tylko łączył wojnę z podróżą, pamięcią, wolnością i religią, ale również w specyficzny sposób opisał militarne zabytki jako część obrazu natury, czasem nawet sielankowej. Nie widział ich w kontekście znanego mu dobrze ówczesnego świata, ale wyłącznie jako dzieła greckie. Pauzaniasz pozostaje intelektualnym przewodnikiem po zasobach greckich świadectw militarnych. Materiał, który pozostawił nadaje się doskonale do stworzenia greckiej typologii śladów wojennej przeszłości. Co zaskakujące, dziś dzieło Pauzaniasza może stanowić bardzo dobry przykład realizacji celów naukowej dyscypliny nazywanej „militarną turystyką kulturową”.

Słowa kluczowe


Pauzaniasz; turystyka militarna; helleński turysta; dziedzictwo kulturowe; historia wojen; militaria

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Akujärvi J. 2005, Researcher, Traveller, Narrator: Studies in Pausanias’ Periegesis, Stokholm

Ambaglio D. 1991, La periegesi di Pausania e la storiografia Graeca tradita per citazioni, „Quaderni urbinati di cultura classica”, 39, 3, s. 129-138

Arafat K. W. 1992, Pausanias᾽ Attitude to Antiquities, “Annual of the British School at Athens” 87, s. 387-409

Birge D. 1994, Trees in the Landscape of Pausanias᾽ Periegesis, w: Placing the Gods: Sanctuaries and Sacred Space in Ancient Greece, red. S. E. Alcock, R. Osborne, Oxford, s. 231-246

Boedeker D. 1998, The New Simonides and Heroization at Plataia, w: Archaic Greece: New Approaches and New Evidence, red. N. Fisher, H. van Wees, London, s. 231- 249

Bowie E. L. 1996, Past and Present in Pausanias, w: Pausanias Historien, red. J. Bingen, Geneva, s. 207-231

Bremmer J. N. 2006, The Rise of the Hero Cult and the New Simonides, “Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik”, 158, s. 15-26

Dignas B. 2007, A Day in the Life of a Greek Sanctuary, w: A Companion to Greek Religion, red. D. Ogden, Oxford, s. 163-177

duBois P. 1991, Centaurs & Amazons. Women and the Pre-History of the Great Chain of Being, Ann Arbor

Ebeling H. L. 1913, Pausanias as Historian, “Classical Weekly”, 7, s. 138-150

Elsner J. 1992, Pausanias: A Greek Pilgrim in the Roman World, “Past and Present” 135, 1, s. 3-29

Frazer J. G. 1900, Pausanias – And Other Greek Sketches, London

Habicht Ch. 1998, Pausanias᾽ Guide to Ancient Greece, Berkeley – Los Angeles

Hutton W. 2005, Describing Greece: Landscape and Literature in the Periegesis of Pausanias, Cambridge

Jackson A. H., 1993, Hoplites and the Gods: The Dedication of Captured Arms and Armour, w: Hoplites. The Classical Greek Battle Experience, red. V. D. Hanson, London and New York, s. 228-249

Jędrysiak T., Mikos von Rohrscheidt A., Militarna turystyka kulturowa, Warszawa 2011

Krentz P. 2002, Fighting by the Rules. The Invention of the Hoplite Agôn, “Hesperia”, 71, s. 23-39

Morris S. P. 1992, Daidalos and the Origins of Greek Art, Princeton

Pirenne-Delforge V. 2010, Reading Pausanias: Cults of the Gods and Representation of the Divine, w: The Gods of Ancient Greeks, : Identities and Transformations, red. J. N. Bremmer, A. Erskine, Edinburgh 2010, s. 375-387

Pretzler M. 2005, Pausanias and Oral Tradition, „Classical Quarterly”, 55, 1, s. 235-249

Pritchett W. K., 1974, The Greek State at War, t. II, Los Angeles-Berkeley

Pritchett W. K., 1979, The Greek State at War, t. III, Los Angeles-Berkeley

Rey F. Echeverría 2010, Weapons, Technological Determinism, and Ancient Warfare, w: New Perspectives on Ancient Warfare, red. G. G. Fagan, M. Trundle, Leiden-Boston, s. 21-56

Rouse W. H. D. 1902 (repr. 1975), Greek Votive Offerings. An Essay in the History of Greek Religion, Cambridge

Shaw B. D. 1984, Bandits in the Roman Empire, “Past and Present”, 105, s. 3-52

Sidebottom H. 2002, Pausanias – Past, Present and Closure, „Classical Quarterly”, 52, 2, s. 494-499

Snodgrass A. M., The Dark Age of Greece: An Archaeological Survey of the Eleventh to the Eight Centuries BC, Edinburgh 1971

Treister M. Yu, 1996, The Role of Metals in Ancient Greek History, Leiden

van Wees H. 1998, Greeks Bearing Arms: The State, the Leisure Class, and the Display of Weapons, w: Archaic Greece: New Approaches and New Evidence, red. N. Fisher, H. van Wees, London, s. 333-378

Visser M. 1982, Worship Your Enemy: Aspects of the Cult of Heroes in Ancient Greece, “Harvard Theological Review”, 75, s. 403-428




DOI: http://dx.doi.org/10.62875/tk.v9i0.114

Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2014 Lucyna Kostuch

Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642