Kłopotliwe dziedzictwo Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia w interpretacji przewodników
Abstrakt
Artykuł prezentuje problem interpretacji dziedzictwa Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia przez lokalnych przewodników. Tekst jest rezultatem projektu badawczego, którego celem była odpowiedź na pytanie, czy przewodnicy czarnobylscy korzystają z własnej biografii przy tworzeniu narracji dla turystów oraz w jaki sposób włączanie osobistych informacji przekłada się na styl oprowadzania po CSW, a w konsekwencji – prezentowania kłopotliwego dziedzictwa turystom. Przyjęto tezę, że uwzględnianie elementów biograficznych stanowi jedną ze strategii charakterystycznych dla interpretacji dziedzictwa. Zgodnie z koncepcja Tildena, interpretacja powinna być oparta na faktach, ale niuansować znaczenia, co w rezultacie prowokuje do myślenia i (auto)refleksji. Założono, że włączenie perspektywy biograficznej sprawia, że zwiedzający odczuwają inne emocje, przede wszystkim większą empatię, co przekłada się na lepsze zrozumienie złożoności problematyki czarnobylskiej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Aleksijewicz, S., 2012, Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości, tłum. J. Czech, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec
Ap, J. and Wong, K. 2001, Case study on tour guiding: Professionalism, issues and problems, “Tourism Management”, 22 (5), s. 551–63
Arndt, M. (2012) Introduction, “Anthropology of East Europe Review”, numer specjalny: Memories, Commemorations, and Representations of Chernobyl, 30(1), https://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/aeer/issue/view/178, data dostępu: 10.04.2020
Asadovsky N., 2020, Alienation Zone: who and why blocks the closure of criminal schemes in Chernobyl?, Anticor, https://antikor.com.ua/articles/358008-Zone_otchuhdenija_kto_i_pochemu_blokiruet_zakrytie_kriminaljnyh_shem_v_chernobyle, data dostępu: 10.04.2020
Ashworth G., 2002, Holocaust tourism: The experience of Kraków-Kazimierz, “International Research in Geographical and Environmental Education”, 11(4), s. 363–367
Ashworth G, Graham B, Tunbridge, J., 2007, Pluralising Pasts. Heritage, Identity and Place in Multicultural Societies. London, Ann Arbor, MI: Pluto Press
Banaszkiewicz M., Kruczek Z., Duda A, 2017, The Chernobyl Exclusion as a Tourist Attractions. Reflections on the Turistification of the Zone, „Folia Turistica” nr 44, s. 145-169
Banaszkiewicz M., 2014, Etyka w pracy przewodników miejskich, [w:] Etyczny wymiar podróży kulturowych, red. M. Kazimierczak, Wydawnictwo AWF, Poznań, s. 78-91
Banaszkiewicz M., 2018, Turystyka w miejscach kłopotliwego dziedzictwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Brown, K., 2019, Manual for Survival: A Chernobyl Guide to the Future, London: Penguin UK
Cohen E.1985, The Tourist Guide: The Origins, Structure and Dynamics of a Role, “Annals of Tourism Research” 12, s. 5–29
Cole T., 1999, Selling the Holocaust: From Auschwitz to Schindler. How History is Bought, Packaged and Sold, Routledge: New York
Comer M., Uncovering Violent Narratives: The Heritage of Stalinist Repression in Russia since 1991 [w:] Heritage of Death: Landscapes of Emotion, Memory and Practice, red. M. Frihammar, H. Silverman, Routledge, London 2018, s. 164–177
Czepczynski M., 2016, Cultural Landscapes of Post-Socialist Cities: Representation of Powers and Needs (London–New York: Routledge
Dahles H., 2002, The politics of tour guiding: Image management in Indonesia, “Annals of Tourism Research”, 29 (3), 783–800
Dobraszczyk P., 2010, Petrified Ruin: Chernobyl, Pripyat and the Death of the City, “City” 14(4), s. 370–389
Domańska E., 2005, Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
Foley M, Lennon J., 1996, JFK and Dark Tourism - a Fascination with Assassination, “International Journal of Heritage Studies”, 2(4)
Gaweł Ł., 2016, Kiedy dziedzictwo staje się dziedzictwem – kilka uwag w kontekście nauk o zarządzaniu, [w:] Ł. Gaweł, W. Pokojska, A. Pudełko (red.) Zarządzanie dziedzictwem. Problemy, obszary, definicje, Kraków: Attyka, s. 7-22
C. Geertz, The Interpreation of Culture. Selected Essays, New York: Basic Book, 1973
Goatcher, J. and V. Brunsden, 2011, Chernobyl and the Sublime Tourist, “Tourist Studies”,
(2), s. 15-137
Graham, B., Ashworth, G., Tunbridge, J.,2000, A Geography of Heritage: Power, Culture and Economy, Hodder Arnold Publication, London
Hanna S., Del Casino, J., Selden H.J., Hite, B., 2004, Representation as work in ‘America’s most historic city, “Social and Cultural Geography” 5(3), s.459-481
Hannam, K. and Yankovska, G., 2017, You Can’t Go Home Again – Only Visit: Memory, Trauma and Tourism at Chernobyl, [w:] S. Marshall (red.) Tourism and memories of home: migrants, displaced people, exiles and diasporic communities, Bristol: Channel View Publications, s. 53-68
Hannam, K. and Yankovska, G., 2018, Tourism Mobilities, Spectralities and the Hauntings of Chernobyl The Palgrave Handbook of Dark, “Tourism Studies”, London: Palgrave Macmillan UK, s. 319-333
Hartmann, R., 2014, Dark Tourism, Thanatourism, and Dissonance in Heritage Tourism Management: New Directions in Contemporary Tourism Research, „Journal of Heritage Tourism” 2014, 9(2), s. 166–182
Herito 2017, numer specjalny “Kłopotliwe dziedzictwo Europy Środkowej”, nr 29, MCK, Kraków
Herito, 2020, numer specjalny “Socrealizm magiczny”, nr 37-38, MCK, Kraków
Hirsch M. (2011) Żałoba i postpamięć, przeł. K. Bojarska, [w:] E. Domańska (red.) Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Poznań 2011
Holloway J., 1981, The guided tour: A sociological approach, “Annals of Tourism Research”, 8 (3), s. 377–402
Hundorova T., 2019 The Post-Chornobyl Library: Ukrainian Postmodernism of the 1990s, Brookline: Academic Studies Press
Jennings, G.R., Weiler, B., 2006, Mediating meaning: Perspectives on brokering quality tourism experiences, [w:] G. Jennings and N. Nickerson (red.), Quality Tourism Experiences, Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann
Light, D., Young, C. and Czepczynski, M., 2009, Heritage Tourism in Central and Eastern Europe, [w:] D.J. Timothy, G.P. Nyaupane (red.), Cultural Heritage and Tourism in the Developing World: A Regional Perspective, London: Routledge, s. 224-245
Logan, W, Reeves, K. (red.), 2009, Places of Pain and Shame: Dealing with “Difficult Heritage”, Routledge, London–New York 2009
Macdonald S., 2006, Mediating heritage: Tour guides at the former Nazi Party Rally Grounds, Nuremberg, “Tourist Studies”, 6(2):119-138
Macdonald S. 2013, Memorylands: Heritage and Identity in Europe Today, Routledge, New York
Macnaghten, P. Urry, J., 2000, Alternatywne przyrody. Nowe myślenie o przyrodzie i społeczeństwie, tłum. B. Baran, Scholar, Warszawa
Mazur, Z. Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Wydanie 22 „Ziemie Zachodnie: Studia i materiały”, Instytut Zachodni 2000
O prawnym statusie terytorium, które uległo skażeniu promieniotwórczemu w rezultacie katastrofy czarnobylskiej z 1991 roku (wraz z późniejszymi zmianami), zob. Про правовий режим території, що зазнала радіоактивного забруднення внаслідок Чорнобильської катастрофи, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/791%D0%B0-12, data dostępu: 30.04.2020
Owsianowska, S., Banaszkiewicz, M., 2015, Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego, „Turystyka kulturowa”, 11, http://turystykakulturowa.org/ojs/index.php/tk/article/view/662/610, data dostępu: 30.04.2020
Owsianowska, S., 2016, Tourist narratives about the dissonant heritage of the Borderlands: the case of South-eastern Poland, “Journal of Tourism and Cultural Change” 14(4), s. 1-19
Overend, D., 2012, Performing Sites: Illusion and Authenticity in the Spatial Stories of the Guided Tour, “Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism”, 12(1), s. 44-54
Paskievich, J., Chernobyl, http://chornobyl.in.ua/en/chernobyl-town.html, data dostępu: 30.04.2020
Petryna A., 2002, Life Exposed: Biological Citizens After Chernobyl, Princeton: Princeton University Press
Reisinger Y., Steiner, C., 2006, Reconceptualising Interpretation: The Role of Tour Guides in Authentic Tourism, “Current Issues in Tourism”, 9(6), s. 481-498
Mikos v. Rohrscheidt, A. 2018, Toward Interpretative City Guiding: New Approaches and Services on The Example of Selected European Cities, [w:] S. Owsianowska, M. Banaszkiewicz (red.), Anthropology of Tourism in Central and Eastern Europe. Bridging World, Lexington Books, New York – London, s. 239-255
Mikos v. Rohrscheidt A. 2019, Zarys dziejów interpretacji dziedzictwa w turystyce i propozycja ich systematyki, „Turystyka kulturowa”, 3/2019, s. 7-32
Róg, T., 2019, Chasydzi w Czarnobylu, 15.11.2019, https://licznikgeigera.pl/chasydzi-w-czarnobylu/, data dostępu: 25.04.2020
Salazar N.,2010, Envisioning Eden: Mobilizing Imaginaries in Tourism and Beyond, Oxford
Sekuła P., 2014, Czarnobyl: Społeczno-gospodarcze, polityczne i kulturowe konsekwencje katastrofy jądrowej dla Ukrainy. Wydawnictwo Szwajpolt Fiol: Kraków
Sekuła P., 2019, Likwidatorzy Czarnobyla. Nieznane historie, Wydawnictwo PWN: Warszawa
Sirota, A., Chcę, żeby pamiętali, „DNA News” 1995, https://licznikgeigera.pl/chce-zeby-pamietali/, data dostępu: 25.0.2020
Slade, G. (2017) Remembering and Forgetting the Gulag: Prison Tourism Across the Post-Soviet Region [w:] Z. Wilson, S. Hodgkinson, J. Piché (red.) The Palgrave Handbook of Prison Tourism, , Palgrave Macmillan, New York, s. 37–54
Smith, L., 2006, Uses of Heritage, Routledge, Oxford
Smith, L.2011, The “Doing” of Heritage: Heritage as Performance [w:] A. Jackson, J. Kid (red.) Performing Heritage: Research, Practice and Innovation in Museum Theatre and Live Interpretation, Manchester University Press, Manchester, s. 69–81
Stolworthy, J. (2019), Chernobyl becomes the highest-rated TV series of all time on IMDb, “The Independent”, 5.06.2019, data dostępu: 30.04.2020
Tanaś, S., 2013, Tanatoturystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
Тарас, Я., 2017, Мікрорентгени української пам'яті, Апіорі, Львів
Tilden F., 2019, Interpretacja dziedzictwa, przeł. A. Wilga, Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT, Poznań
Tunbridge, J., 2018, Zmiana warty. Dziedzictwo na przełomie XX i XXI wieku, MCK: Kraków
Tunbridge J.E., Ashworth G.J., 1996, Dissonant Heritage. The Management of the Past as a Resource in Conflict. Chichester: Wiley
Twain, M., 1992, Prostaczkowie za granicą, Wyd. Akapit, Katowice
Waterton E., Watson S., (red.), 2015, The Palgrave Handbook of Contemporary Heritage Research, Palgrave Macmillan
Weiler, B., and Black, R., 2014, Tour guiding research: insights, issues and implications, Brisbane, Australia:
Channel View Publications
Weiler, B. and Ham, SH., 2000, Tour Guides and Interpretation in Ecotourism. Chapter 35, in Weaver, D. (ed.), The Encyclopedia of Ecotourism. Wallingford, UK, CABI, s. 549–563
Weiler, B., Kim, A.K. 2011, Tour guides as agents of sustainability: rhetoric, reality and implications for research, “Tourism Recreation Research”, vol 36(2), s. 113-125
Weiler, B. Yu, X., 2007, Dimensions of cultural mediation in guiding Chinese tour groups: Implications for interpretation, “Tourism Recreation Research”, vol.32(3), ss. 13-22
Welch, A., 2019, ‘Animal Kingdom,' 'Archer,' and 8 other shows double in cable Live +7 ratings for June 3-9". TV by the Numbers, data dostępu: 30.04.2020
W 2019 roku S За 2019 рік Чорнобильську зону відчуженння відвідали 124 тисячі осіб, https://cotiz.org.ua/novyny, [data dostępu: 30.04.2020]
Zillinger M., Jonasson M, Adolfsson P., 2012, Guided Tours and Tourism, „Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism”, 12(1), s. 1-7
DOI: http://dx.doi.org/10.62875/tk.v3i114.1162
Odniesienia
- Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.
Copyright (c) 2020 Magdalena Banaszkiewicz
Instytucja sprawcza:
Instytut Sportu, Turystyki i Żywienia Uniwersytetu Zielonogórskiego
Bazy czasopism
Copyright © Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642