Czy turystyka jest dyscypliną naukową?

Abstrakt

Tekst stanowi zapis dyskusji naukowej badaczy i praktyków turystyki kulturowej, prowadzonej regularnie na Gnieźnieńskim Forum Ekspertów Turystyki Kulturowej. Tematyka serii dyskusji odnosi się do walorów rozmaitych form turystyki kulturowej, jej organizacji, produktów, profilów i preferencji turystów kulturowych, a także metod badań i perspektyw rozwoju. Uczestnicy Forum reprezentują kilkanaście ośrodków naukowych z terenu całej Polski, a poszczególne kwestie są proponowane przez kolejnych członków grupy, zgodnie z ich oceną aktualności  i wagi problemów.

W roku 2011 w naszym kraju zatwierdzono formalnie nową klasyfikację badań naukowych, wprowadzając trójstopniowy podział na: obszary wiedzy, dziedziny nauk i dyscypliny naukowe (Rozporządzenie MNiSW z 8 sierpnia 2011). Znalazło się w nim szereg nowych dyscyplin, takich jak nauki o poznaniu i komunikacji społecznej, nauki o bibliologii i informatologii, automatyka i robotyka oraz inne. Umożliwia to tworzenie odnośnych specjalizacji akademickich i uzyskiwanie stopni naukowych. Z pewnością jest to krok właściwy, przybliżający strukturę nauki polskiej do faktycznego stanu, w tym stale rosnącego zróżnicowania nauk, ich przedmiotów, celów i metod badawczych.
Wśród nowych dyscyplin naukowych nie ma nauk o turystyce. Możliwym powodem tego jest ich interdyscyplinarność i faktyczne rozbicie badań oraz dydaktyki turystyki na kilka dziedzin, leżących nawet w różnych obszarach wiedzy. Jednak brak wyodrębnienia nauk o turystyce (będącej przecież jednym z zauważalnie ważnych elementów tak życia społecznego, jak i gospodarki) niesie także z sobą negatywne skutki, utrwalając ograniczenia w ich rozwoju, m.in. wskutek niemożności wykreowania własnej kadry, nieopłacalności powoływania zespołów badawczych, niechęci do konsolidacji wysiłków badaczy, hamowaniu tworzenia całościowych opracowań o charakterze encyklopedycznym i wielu innych.
Czy zatem istniejąca sytuacja braku wyodrębnienia turystyki jako dyscypliny naukowej jest stanem właściwym i pożądanym, czy też powinno się podejmować działania zmierzające do wprowadzenia badań nad turystyką jako dyscypliny naukowej. Jeśli nie, to z jakich powodów, a jeśli tak, to w ramach jakiego obszaru i dziedziny nauki powinna funkcjonować ta dyscyplina? I dalej: o ile zostałaby ona uznana, to – biorąc pod uwagę interdyscyplinarny charakter takiej refleksji - jakie szczegółowe pola badawcze powinny stanowić jej kluczowe elementy i jakie metody badawcze powinny zostać zaliczone do nieodzownych?