Status quo czy panta rhei? Atrakcje turystyczne Krakowa od końca XVIII wieku do czasów współczesnych
Abstrakt
Kraków jako miasto historyczne o dużym potencjale dziedzictwa kulturowego od wieków wywoływał zainteresowanie przyjezdnych. O pierwszych wizytach o charakterze turystycznym można jednak mówić dopiero począwszy od schyłku XVIII wieku, kiedy na ziemiach polskich zaczęło się rozwijać krajoznawstwo, ukierunkowane na poznawanie przeszłości i zabytków narodowych. Wówczas zaczęli też przyjeżdżać do miasta cudzoziemcy, zainteresowani jego historią, urbanistyką, architekturą oraz niepowtarzalną atmosferą. W kolejnych okresach popularność Krakowa jako destynacji turystycznej rosła, co związane było z poprawą infrastruktury, działaniami w zakresie restauracji zabytków, a także organizacją wydarzeń kulturalno-promocyjnych.
Celem artykułu jest identyfikacja najważniejszych atrakcji Krakowa w poszczególnych okresach historycznych. Jako materiał badawczy wykorzystano źródła historyczne, takie jak drukowane przewodniki, artykuły prasowe, relacje z podróży, a ponadto opracowania naukowe na temat dziejów turystyki w mieście. Analiza wykazała, iż zabytki, miejsca oraz organizowane w Krakowie imprezy, decydujące o atrakcyjności turystycznej miasta, zmieniały się w czasie. Mimo to możliwe jest wskazanie dwóch obszarów miasta, mianowicie Rynku wraz ze zlokalizowanymi w jego pobliżu zabytkami oraz Wzgórza Wawelskiego, które w każdym z omawianych okresów stanowiły wiodące atrakcje, stanowiąc fundamenty turystycznej atrakcyjności Krakowa.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
„Gazeta Krakowska”, 1799, nr 8, 27 I 1799
Amerykański ambasador z Wiednia – w Krakowie – i o Krakowie, 1928, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, nr 176, 27 VI 1928, s. 5
Anglicy o P.W.K., Polsce i Krakowie, 1929, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, nr 234, 28 VIII 1929, s. 3
Anglicy o Polsce, 1921, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, nr 340, 14 XII 1921, s. 3
Bałus W., 1994, Wawel dziewiętnastowieczny: poziomy interpretacji, „Studia Waweliana”, t. 3,
s. 11–18
Bieniarzówna J., Małecki J. M., 1977, Dzieje Krakowa, t. 3, red. J. Bieniarzówna, J. M. Małecki
i J. Mitkowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków
Borelowski K., 1912, Pątnictwo narodowe. W sprawie wycieczek ludowych i szkolnych do Krakowa, odbitka z „Przewodnika Oświatowego”, R. 12, s. 2–3
Borowiejska-Birkenmajerowa M., 1991, Serce Polski. Zabytki i świadomość narodowa, ArsNova, Kraków
Döblin A., 2000, Podróż po Polsce, tłum. A. Wołkowicz, Wydawnictwo Literackie, Kraków
Duda J., 1996, Przewodniki po Krakowie (do 1914 roku). Książki, ich autorzy i wydawcy, „Rocznik Krakowski”, t. 62, s. 53–87
Duda J., 2007, Z przewodnikiem po Krakowie, „Alma Mater”, nr 87, s. 28–33
Dzieje Krakowa, 1997, t. 4, red. J. Bieniarzówna i J. M. Małecki, Wydawnictwo Literackie, Kraków
Estreicher K., 1977, Emanuela Murraya „Opisanie Krakowa” a literatura o Krakowie i plan kołłątajowski, „Rocznik Krakowski”, t. 48, s. 57–157
Fabiański M., Purchla J., 2011, Historia architektury Krakowa w zarysie, Wydawnictwo Literackie, Kraków
Firlet E., 2003, Konserwacja i restauracja dziedzictwa architektoniczno-urbanistycznego Krakowa w latach 1815–2003 [w:] Kraków w odnowie, katalog wystawy, Pałac Krzysztofory, czerwiec-sierpień 2003, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków, s. 9–21
Grabiński T., 2014, Wielkość ruchu turystycznego w Krakowie w latach 2005–2014 [w:] K. Borkowski, T. Grabiński, R. Seweryn, A. Wilkońska, L. Mazanek, E Grabińska, Ruch turystyczny w Krakowie. Rok 2014, Małopolska Organizacja Turystyczna, Kraków, s. 40–46
Grabowski A., 1822, Historyczny opis miasta Krakowa i iego okolic, Nakładem i Drukiem Józefa Mateckiego, Kraków
Grodziska K., 1996, Wizyty cudzoziemców w Krakowie w latach 1795–1914. Relacje i opinie, „Rocznik Krakowski”, t. 62, s. 89–102
Hoffmanowa K., 1833, Opisy różnych okolic Królestwa Polskiego, t. 1–2, u Wilhelma Bogumiła Korna, Wrocław
Kamińska-Chodurska E., 1988, Dzieje obchodów „Dni Krakowa” [w:] Kraków międzywojenny. Materiały z sesji naukowej z okazji Dni Krakowa w roku 1985, red. J. M. Małecki, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków, s. 121–127
Kamionka-Straszakowa J., 1988, „Do ziemi naszej”. Podróże romantyków, Wydawnictwo Literackie, Kraków
Kantor R., 1996, Kalejdoskop krakowski. Gawędy o Krakowie, krakowianach i ich zwyczajach, Wydawnictwo Adam Marszałek, Kraków-Toruń 1996
Kleczkowski S., 1926, Co piszą Anglicy o miastach polskich?, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, nr 225, 17 VIII 1926, s. 1
Krasiński J. W., 1821, Przewodnik dla podróżuiących w Polsce i Rzeczypospolitey Krakowskiey, Warszawa
Kruczek Z., 2011, Atrakcje turystyczne. Fenomen, typologia, metody badań, Proksenia, Kraków
Kruczek Z., 2014, Frekwencja w atrakcjach turystycznych, Polska Organizacja Turystyczna, Kraków – Warszawa 2014
Kulczycki Z., 1977, Zarys historii turystyki w Polsce, wyd. III uzupełnione, Sport i Turystyka, Warszawa
Lipecki K., 2013, Przygotowania Krakowa do EURO 2012 [w:] Wpływ organizacji Piłkarskich Mistrzostw Europy EURO 2012 w Polsce na turystykę w Krakowie, red. J. Berbeka, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 139–146
Lipiec J., 2003, Filozofia turystyki [w:] Nauki o turystyce, część I, wyd. II poprawione i uzupełnione, red. R. Winiarski, AWF, Studia i Monografie Nr 7, Kraków, s. 85–111
MacCannell D., 2002, Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, przełożyły E. Klekot
i A. Wieczorkiewicz, MUZA SA, Warszawa
Małecki J. M., 2002, „Pątnictwo narodowe”. Szczególna forma turystyki w Polsce na przełomie XIX I XX wieku [w:] Dzieje gospodarcze. Współczesność. Zamojszczyzna. Prace ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Orłowskiemu w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, red. W. Ćwik
i Z. Szymański, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu, Zamość, s. 113–127
Małecki J. M., 2007, Historia Krakowa dla każdego, Wydawnictwo Literackie, Kraków
Micke-Broniarek E., 2005, Malarstwo polskie. Realizm, naturalizm, Wydawnictwo Arkady, Warszawa
Murzyn M. A., 2006, Kazimierz. Środkowoeuropejskie doświadczenie rewitalizacji, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków
Murzyn M. A., 2007, Dziedzictwo kulturowe w okresie przemian: szanse i wyzwania [w:] Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania, red. M. A. Murzyn i J. Purchla, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2007, s. 139–154
Murzyn-Kupisz M., 2007, Funkcja turystyczna szansą czy zagrożeniem dla zabytkowych dzielnic? Dylematy rewitalizacji krakowskiego Kazimierza [w:] Stare miasteczka w nowych czasach. Ochrona zespołów staromiejskich a turystyka masowa. Kazimierz – miasto zagrożone,
red. B. Szmygin, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Warszawa 2007, s. 68–90
Murzyn-Kupisz M., 2008, Przywracanie pamięci czy masowa konsumpcja? Dylematy odkrywania żydowskiego dziedzictwa kulturowego krakowskiego Kazimierza [w:] Przywracanie pamięci. Rewitalizacja zabytkowych dzielnic żydowskich w miastach Europy Środkowej, red. M. Murzyn-Kupisz i J. Purchla, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, s. 363–398
Na Kraków zwrócone są oczy całego Narodu, 1935, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, nr 142,
V 1935, s. 20
Naruszewicz A.,1805, Dyaryusz Podróży Stanisława Augusta Króla na Ukrainę, w Roku 1787, Warszawa
Niemcewicz J. U., 1859, Podróże historyczne po ziemiach polskich od 1811 do 1828 roku, Nakładem I Drukiem Bolesława Maurycego Wolffa, Petersburg
Nowa Huta – najmłodsza siostra Krakowa, 2007, red. A. Gryczyński, Nowohuckie Centrum Kultury, Kraków
Opaliński D., 2002, Polskie dziewiętnastowieczne przewodniki turystyczne – próba definicji [w:] Z przeszłości Europy Środkowowschodniej, red. J. Hoff, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 111–120
Paryżanin o wojsku polskim, polskiej kobiecie i Krakowie, 1931, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, nr 306, 5 XI 1931, s. 5
Pawlusiński R., Kubal M., 2011, Tradycje turystyczne Krakowa [w:] Kraków jako ośrodek turystyczny, red. M. Mika, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 47–51
Purchla J., 2000, Kraków w Europie Środka, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków
Rożek M., 1974, Balzak w Krakowie, „Rocznik Krakowski”, t. 45, s. 89–100
Ruch turystyczny w Krakowie w 2010 roku. Raport końcowy, 2010, oprac. K. Borkowski, T. Grabiński, R. Seweryn, A. Wilkońska, L. Mazanek, Małopolska Organizacja Turystyczna, Kraków
Swarbrooke J., 2002, The development and management of visitor attractions, Butterworth Heinemann, Oxford
Treiderowa A., 1961, Obchody Grunwaldzkie w Krakowie (1410–1910), Nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków
Wilkońska A., 2014, Aktywność turystów w destynacji [w:] K. Borkowski, T. Grabiński, R. Seweryn, A. Wilkońska, L. Mazanek, E Grabińska, Ruch turystyczny w Krakowie. Rok 2014, Małopolska Organizacja Turystyczna, Kraków, s. 236–239
Zechenter W., 1971, Upływa szybko życie, Wydawnictwo Literackie, Kraków
Ziarkowska J., 2009, Działalność Jerzego Dobrzyckiego w zakresie popularyzacji Krakowa w okresie międzywojennym [w:] Sztuka i podróżowanie. Studia teoretyczne i historyczno-artystyczne,
red. P. Krasny i D. Ziarkowski, Proksenia, Kraków, s. 211–220
Ziarkowska J., Ziarkowski D., 2010, Zabytki architektury w promocji turystycznej Krakowa [w:] Konkurencyjność miast i regionów na globalnym rynku turystycznym, red. J. Sala, PWE, Warszawa, s. 360–382
Ziejka F., 1999, Na początku było pątnictwo [w:] Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. 80 lat Oddziału Krakowskiego, PTTK, Kraków, s. 165–167
www.icekrakow.pl
www.krakowarena.pl
Odniesienia
- Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.
Copyright (c) 2015 Joanna Elżbieta Ziarkowska, Dominik Piotr Ziarkowski
Copyright © Turystyka Kulturowa 2008-2021. ISSN 1689-4642