Dark tourism na przykładzie wybranych „atrakcji turystycznych” Poznania

Tomasz Sahaj

Abstrakt


Celem pracy jest prezentacja i omówienie wybranych „atrakcji turystycznych” Poznania wraz z charakterystyką ich potencjału historycznego i kulturowo-społecznego. Pod uwagę wzięto niektóre forty (Winiary, VII, VIIa, VIII, IX, IXa) i liczne obozy (jeniecki, karny, koncentracyjny, przejściowy, przesiedleńczy, śledczy, zagłady) oraz miejsca bitew i egzekucji, na których lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie, usytuowano tereny rekreacyjno-sportowe, trasy i szlaki turystyczne (np. Poznański Szlak Forteczny). Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, jaką rolę – deklarowaną i rzeczywistą – odgrywają dziś martyrologiczne obiekty dark tourismu i jakich „aktorów społecznych” one przyciągają.

Słowa kluczowe


dark tourism; tanatoturystyka; turystyka kulturowa; forty; obozy; Poznań

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Ariès P., 2011, Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa

Augé M., 2012, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. R. Chymkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Baumann G., 2012, Poznań ’45. Bastion nad Wartą, t. 1, Pomost, Poznań

Baumann G., 2013, Poznań ’45. Bastion nad Wartą, t. 2, Pomost, Poznań

Bączyk J., Bilski A., 2005, Na stoku Cytadeli Poznańskiej. Przewodnik po cmentarzach, Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych, Poznań

Berbeka J. red., 2012, Turystyka martyrologiczna w Polsce na przykładzie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Proksenia, Kraków

Biały R., 2011, Status społeczny gladiatorów w starożytnym Rzymie, „Kultura Fizyczna”, nr 1-4, s. 1-8

Białuński G., red., 2003, Fortyfikacje jako atrakcje turystyczne, Wydawnictwo PWSZ, Giżycko

Biesiadka J., Gawlak A., 2016, Twierdza Poznań. Mapa fortyfikacji i garnizonu, Pracownia JB72, Poznań

Bogacki M., 2010, O współczesnym ożywianiu przeszłości – charakterystyka odtwórstwa historycznego, „Turystyka Kulturowa” nr 5, s. 2-27

Bojarski P., 2016, Juni, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań

Bojarski P., 2017, Obóz dla volksdeutschów i AK, „Gazeta Wyborcza”, z 19.06.2017, s. 4

Bojarski P., 2017a, Znamy nazwisko co drugiej ofiary, „Gazeta Wyborcza” dod. Poznań, z 2-3.09.2017, s. 5

Bosiacki S., Śniadek J., Hołdera-Mielcarek B., Majchrzak K., 2011, Rozwój rynku turystycznego Poznania w latach 2000-2030, Bogucki Wydawnictwo Naukowe i AWF, Poznań

Buczkowska K., 2008, Turystyka kulturowa. Przewodnik metodyczny, Wydawnictwo AWF, Poznań

Buczkowska K., Malchrowicz-Mośko E., 2012, Etyczne dylematy turystyki kulturowej, „Turystyka Kulturowa”, nr 12, s. 42-55

Cynarski W.J., 2017, Czas wolny, turystyka i rekreacja w perspektywie socjologicznej, Wydawnictwo Universitas, Kraków

Chylińska D., 2006, Formy ekspozycji i udostępnienia turystycznego obiektów militarno-wojskowych z czasów II wojny światowej. Rozwiązania polskie a praktyka europejska, „Folia Turistica”, nr 17, s. 77-98

Chylińska D., 2013, Pole bitwy jako przedmiot zainteresowania i przystosowania turystycznego – zarys problematyki, „Turystyka Kulturowa”, nr 11, s. 6-16

Czabański A., 2011, Elementy aktywizacji społeczności lokalnej na przykładzie rejonu Główna w Poznaniu, [w:] A. Czabański (red.), Wybrane aspekty pracy socjalnej, Wydawnictwo Rys, Poznań, s. 97-107

Czabański A., 2015, Wspomnienia mieszkańców Junikowa z wydarzeń ze stycznia i lutego 1945 roku. Analiza socjologiczna, Pomost, Poznań

Czaja D., 2010, Gdzieś dalej, gdzie indziej, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec

Dann G.M.S., Seaton A.V., red., 2001, Slavery, Contested Heritage and Thanatourism. The Haworth Hospitality Press, New York

Dann M.S.G, Seaton A.V., 2001, Slavery, Contested Heritage and Thanatourism, “International Journal of Hospitality & Tourism Administration”, Vol. 2, nr 3-4, s. 1-29

Dann M.S.G, Seaton A.V., red., 2002, Slavery, Contested Heritage and Thanatourism, Routledge London

Döllner H., 2012, Fort Strotha (VIIa). Walki na odcinku „Zachód” i ucieczka z twierdzy, Pomost, Poznań

Fabiańska B. red., 2010, Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Fort VII. Muzeum „Armii Poznań”. Muzeum uzbrojenia. Muzeum Powstania Poznańskiego – czerwiec 1956, Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych, Poznań

Foucault M., 2005, O innych przestrzeniach. Heterotopie, przeł. A. Rejmak-Majewska, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 117-125

Godlewski G., Zelech M., red., 2015, Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy uwarunkowania, skutki, AWF Warszawa, Wydział Turystyki i Zdrowia, Biała Podlaska

Gołembski G., red., 2011, Wpływ autostrady Warszawa-Berlin na rozwój turystyki w regionie, Wydawnictwo PWSZ, Sulechów

Grant M., 1987, Gladiatorzy, przeł. T. Rybowski, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź

Guttmann A., 1978, From Ritual to Record. The Nature of Modern Sport, Columbia University Press, New York

Hoff L., Hoff K., 2006, Fortyfikacje. Ukryte piękno: wystawa fotograficzna, Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych, Poznań

Jaeger W., 2001, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, przeł. M. Plezia i H. Bednarek, Fundacja Aletheia, Warszawa

Jamroziak W. red., 1984, Fort VII w Poznaniu. Miejsce Pamięci Narodowej, Muzeum Fortu VII, Poznań

Jastrząb Ł., Lubierska J., 2017, Ofiary terroru i działań wojennych 1939-1945 zarejestrowane w księgach zgonów Urzędu Stanu Cywilnego w Poznaniu, PAN, Biblioteka Kórnicka, Kórnik

Jerzakowska B., 2016, Posłuchać obrazów, Wydawnictwo Rys, Poznań

Jędrysiak T., Mikos von Rohrscheidt A., 2011, Militarna turystyka kulturowa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Poznań-Warszawa

Jurkiewicz P., 2014, Fort VII. Niemiecki nazistowski obóz w Poznaniu. Przewodnik, Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych, Poznań

Kalder D, 2008, Zagubiony kosmonauta. Zapiski antyturysty, przeł. M. Ignaciak, P. Siemion, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec

Kapica R., Grymanowski J., 2015, Nielegalne wejścia do czarnobylskiej strefy wykluczenia. Wybrane zachowania etyczne stalkerów, [w:] G. Godlewski, M. Zalech (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy uwarunkowania, skutki, AWF Warszawa, Wydział Turystyki i Zdrowia, Biała Podlaska, s. 315-323

Karalus M, 2009, Kernverk 1945. Historia zdobywania Cytadeli Poznańskiej, Pomost, Poznań

Karalus M., 2011, Luboń 1945. Przełamanie obrony Festung Posen, Pomost i Vesper, Poznań

Karalus M., Krzyżaniak M., 2010, Poznań 1945. Bitwa o Poznań w fotografiach i dokumentach, Pomost i Vesper, Poznań

Kazimierczak M. red., 2013, Sport i turystyka, uwarunkowania historyczne i wyzwania współczesności, Wydawnictwo AWF, Poznań

Kazimierczak M. red., 2014, Etyczny wymiar podróży kulturowych, Wydawnictwo AWF, Poznań

Kazimierczak M. red., 2016, Inspiracje sportem w turystyce kulturowej, Wydawnictwo AWF, Poznań

Komsta A., 2013, Problem dark tourism i jego możliwości w Polsce, „Turystyka Kulturowa”, nr 2, s. 46-65

Koper S., 2011, Życie prywatne i erotyczne w starożytnej Grecji i Rzymie, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa

Korba R., 2016, Niemiecki obóz w Płaszowie 1942-1945: przewodnik historyczny, Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa-Kraków

Kowalczyk A., 2009, Turystyka historyczno-militarna, [w:] K. Buczkowska, A. Mikos von Rohrscheidt (red.), Współczesne formy turystyki kulturowej, AWF, Poznań, s. 286-312

Królikowski J.T., Rylke J., 2010, Społeczno-kulturowe podstawy gospodarowania przestrzenią”, Wydawnictwo SGGW, Warszawa

Lanzmann C., 1990, J'ai enquêté en Pologne, [w:] M. Deguy (red.), Au sujet de Shoah. Le film de Claude Lanzmann, Belin Éditeur, Paris, s. 289-298

Lawin M., Stasiak A., 2009, Obiekty historyczno-wojskowe, [w:] A. Stasiak (red.), Geografia turystyki Polski. Przewodnik do ćwiczeń krajoznawczych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 127-148

Libicki M., Wryk R. red., 2004, Zbrodnie niemieckie w Wielkopolsce w latach 1939-1945, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań

Lipoński W., 2012, Historia sportu na tle rozwoju kultury fizycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Łuczak J., 2007, Wielkopolska. Przewodnik turystyczny, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań

Mechikoff R., 2014, A History and Philosophy of Sport and Physical Education: From Ancient Civilizations to the Modern World, McGraw-Hill, New York

Mechikoff R., Estes S., 1993, A History and Philosophy of Sport and Physical Education. From the Ancient Greeks to the Present, W.C. Brown & Benchmark Publishers, Madison

Mikos von Rohrscheidt A., 2009, Polska: największe muzeum fortyfikacji na wolnym powietrzu w aspekcie rozwoju turystyki kulturowej, „Turystyka Kulturowa”, nr 2, s. 20-48

Molski P., 2003, Zasoby poforteczne w Polsce jako potencjał turystyczny, [w:] G. Białunski (red.), Fortyfikacje jako atrakcje turystyczne, Giżycko, s. 15-25

Olejnik K., 1982, Z wojennej przeszłości Poznania. Od X do schyłku XVIII wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań

Olszewski M., 1973, Straty i martyrologia ludności polskiej w Poznaniu 1939-1945, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań

Paterczyk Z., Ziółkowska A., 2000, Obóz karno-śledczy w Żabikowie 1943-1945. Przewodnik po ekspozycji stałej, Muzeum Byłego Obozu Karno-Śledczego w Żabikowie, Luboń

Pilichowski C. red., 1979, Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny, PWN, Warszawa

Plenzler A., 2016, Wielkopolska. Katalog atrakcji turystycznych, Wielkopolska Organizacja Turystyczna, Poznań

Poczta J., 2008, Turystyka militarna jako przejaw nowej formy aktywności turystycznej w Polsce, [w:] W. Staniewska-Zątek i in. (red.), Turystyka i rekreacja jako formy aktywności społecznej, Wielkopolska Wyższa Szkoła Turystyki i Zarządzania, Poznań, s. 139-146

Polak B., Jakubiak T.A. red., 1988, Poznańskie fortyfikacje, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań

Przewodnik po fortyfikacjach Poznania, 2016, Wydawnictwo Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, Poznań

Przewodnik po fortyfikacjach Poznania, 2017, Wydawnictwo Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, Poznań

Roszak J., 2015, Miasteczko zagłady. Tanatoturystyka młodzieży do byłych niemieckich obozów, [w:] G. Godlewski, M. Zalech (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy uwarunkowania, skutki, AWF Warszawa, Wydział Turystyki i Zdrowia, Biała Podlaska, s. 296-307

Rybicka E., 2011, Pamięć i miasto. Palimpsest vs pole walki, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 201-211

Sahaj T., 2004, Człowiek – istota śmiertelna. Filozofia, religia, medycyna, sport, Wydawnictwo AWF, Poznań

Sahaj T., 2015, Miejsce kaźni i straceń, rekreacji i sportu. Tereny zielone wokół jeziora Rusałka w Poznaniu, „Turystyka Kulturowa”, nr 10, s. 21-37

Sahaj T., 2017, Przestrzeń turystyczna w kontekście rewitalizacji miasta: forty w Poznaniu. Studium krytyczne, [w:] D. Orłowski (red.), Przestrzeń turystyki kulturowej, WSTiJO, Warszawa, s. 241-258

Sarzyńska A., 2017, Wyjazdy tanatoturystyczne – głęboka potrzeba oswojenia tematu śmierci czy kolejny produkt gospodarki doznań, [w:] Sztuka podróżowania, czyli turysta w świecie kultury, Uniwersytet Opolski, Opole, w druku

Scruton R., 2017, Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie, przeł. J. Grzegorczyk, R.P. Wierzchosławski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań

Seaton A.V., 1996, Guided by the dark: From thanatopsis to thanatotourism, “International Journal of Heritage Studies”, nr 2(4), s. 234-244

Sendyka R., 2013, Pryzma – zrozumieć nie-miejsce pamięci, [w:] D. Czaja (red.), Inne przestrzenie, inne miejsca, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, s. 278-299

Shallcross B., Nycz R. red., 2011, The Effect of Palimpsest. Culture, Literature, History, Peter Lang Publishing, Frankfurt am Main

Skutecki J., 2007, Poznańskie fortyfikacje, Biblioteka Uniwersytecka, Poznań

Słapek D., 2010, Sport i widowiska w świecie antycznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

Snyder T., 2015, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, przeł. B. Pietrzyk, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa

Stach E., 2015, Wykorzystanie potencjału militarno-historycznego dla potrzeb turystyki na przykładzie Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej w województwie małopolskim, „Turystyka Kulturowa”, nr 5, s. 39-54

Stone P.R., 2008, Sharpley R., Consuming dark tourism: A thanatological perspective, “Annals of Tourism Research”, nr 35(2), s. 574-595

Stone P.R., 2012, Dark Tourism and Significant other Death: Towards a model of morality meditation, “Annals of Tourism Research”, nr 39(2), s. 1565-1587

Stryjkowski K., 2006, Obozy i więzienia poznańskie ’dla jeńców wojennych i ludności niemieckiej w 1945 roku, „Kronika Wielkopolski”, nr 3 (119), s. 55-66

Stryjkowski K., 2013, Poznań ’45. Ostatni rok wojny i pierwszy rok odbudowy, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań

Studium uwarunkowań rozwoju przestrzennego aglomeracji poznańskiej, 2012, Centrum Badań Metropolitalnych UAM, Poznań

Ślusarczyk J.M., 2017, Horyzonty geograficzne starożytnych turystów greckich, „Turystyka Kulturowa” nr 4, s. 42-58

Tanaś S. 2009, Tanatoturystyka, [w:] K. Buczkowska, A. Mikos von Rohrscheidt (red.), Współczesne formy turystyki kulturowej, t. 1, Wydawnictwo AWF, Poznań, s. 266-285

Tanaś S., 2008, Przestrzeń turystyczna cmentarzy: wstęp do tanatorurystyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

Tanaś S., 2013, Tanatorurystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

Uzasadnienie do uchwały nr XCIX/1120/IV/2006 Rady Miasta Poznania z dnia 11 lipca 2006 r. w sprawie ‘uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu Gospody Targowej w Poznaniu’, www.bip.poznan.pl/bip/uchwaly/xcix-1120-iv-2006,14651 [30.08.2017]

Vovell M., 2008, Śmierć w cywilizacji Zachodu: od roku 1300 po współczesność, przeł. T. Swoboda, M. Ochab, M. Sawiczewska-Lorkowska, Wydawnictwo Słowo / obraz terytoria, Gdańsk

Wipszycka E., Odwieczna natura kibica, „Gazeta Wyborcza” dod. „Magazyn” z 17.04.1998, s. 34-35

Zigler A., 1995, Ewakuacja obozu w Żabikowie w 1945 roku, „Kronika Wielkopolski”, nr 2 (73), s. 20-31

Żyto A., 2018, Gry turystyczne jako narzędzie promocji dziedzictwa militarnego Poznania, „Turystyka Kulturowa”, nr 1, s. 26-46

www.70.auschwitz.org/index.php?option=com_content&view=article&id=73&Itemid=176〈=pl [29.08.2017]

www.auschwitz.org [30.08.2017]

www.bip.poznan.pl/bip/uchwaly/xcix-1120-iv-2006,14651 [30.08.2017]

www.bip.poznan.pl/bip/uchwaly/xcix-1120-iv-2006,14651 [30.08.2017]

www.bramapoznania.pl [30.08.2017]

www.culture.pl/pl/artykul/dziela-magdaleny-abakanowicz-ktore-warto-znac [30.08.2017]

www.cytadela.scienceontheweb.net [30.08.2017]

www.dnitwierdzypoznan.pl [31.08.2017]

www.fortezza.pl [30.08.2017]

www.forty.poznan.travel [22.08.2017]

www.gloswielkopolski.pl/artykul/3756469,cytadelowcy-bohaterowie-ktorym-nie-dano-wyboru,id,t.html [30.08.2017]

www.hotelforza.pl [30.08.2017]

www.ineastadion.pl/wycieczki.html [30.08.2017]

www.kultour.pl [29.08.2017]

www.lechpoznan.pl/wycieczki-po-inea-stadionie,25.html [30.08.2017]

www.lodzgetto.pl [29.08.2017]

www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1267692 [30.08.2017]

www.mnp.art.pl/oddzialy/muzeum-historii-miasta-poznania [30.08.2017]

www.museo.pl/content/view/131/65 [30.08.2017]

www.muzarp.poznan.pl [29.08.2017]

www.muzeum1939.pl [30.08.2017]

www.muzeumkatynskie.pl [29.08.2017]

www.ore.edu.pl/wydzialy/specjalnych-potrzeb-edukacyjnych/7135-polecamy-%E2%80%9Epos%C5%82ucha%C4%87-obraz%C3%B3w%E2%80%9D [29.08.2017]

www.pomost.net.pl/index.html [30.08.2017]

www.pot.gov.pl [30.08.2017]

www.poznan.pl/bollwerk [30.08.2017]

www.poznan.pl/mim/trakt/wielkopolskie-muzeum-walk-niepodleglosciowych,p,11762,11772,12047.html [30.08.2017]

www.poznan.pl/mim/turystyka/muzea-w-poznaniu,poi,202,12/muzeum-martyrologii-wielkopolan-fort-vii-oddzial-wielkopolskiego-muzeum-niepodleglosci,15744.html [29.08.2017]

www.poznan.travel [22.08.2017]

www.poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,22312308,rekordowe-frekwencja-i-przychody-poznanskiego-zoo-ale-nie-wszystkim.html [2.09.2017]

www.twierdza.poznan.pl.fort7 [29.08.2017]

www.twierdza.poznan.pl/szlak [29.08.2017]

www.werkbank.pl [30.08.2017]

www.wirtualne.muzeumbronipancernej.pl [30.08.2017]

www.wmn.poznan.pl/odwiedz-nas/muzeum-martyrologii-wielkopolan-fort-vii [29.08.2017]

www.wrpo.wielkopolskie.pl/nabory/98 [30.08.2017]

www.wyborcza.pl/7,75398,22298062,marek-olszewski-szef-polskiej-organizacji-turystycznej-odwolany.html [30.08.2017]

www.zabikowo.eu [30.08.2017]


Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2018 Tomasz Sahaj


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642