Wołoskie tradycje pasterskie Beskidu Małego jako podstawa kreowania liniowego produktu w ramach turystyki kulturowej

Janusz Łach

Abstrakt


Celem artykułu jest ukazanie dziedzictwa kulturowego gospodarki pastersko-rolnej w strukturze krajobrazowej Beskidu Małego. Dziedzictwa stanowiącego istotny i jeszcze niewykorzystany, potencjał dla rozwoju turystyki kulturowej Pasma Karpat Polskich w typie liniowego produktu turystycznego. Zasobne walory przyrodnicze i kulturowe mało znanego regionu jakim jest Beskid Mały klasyfikują go do szczególnie atrakcyjnych turystycznie obszarów Karpat Zachodnich. Dostrzeżenie rolno-pasterskich (polaniarskich) walorów krajobrazowo-kulturowych ulegających obecnie zanikowi pozwala na zachowanie dawnego dziedzictwa gospodarki pasterskiej w celu jego ochrony przed komercjalizacją usług turystycznych oraz dla kształtowania tożsamości regionalnej. Występująca głównie na terenie Beskidu Małego zabudowa pasterska – polaniarska jednoizbowa, określana jest jako wielka osobliwość etnograficzna regionu. Poprzez prowadzone badania stać się może kolejnym ogniwem liniowego produktu turystycznego, jakim jest tworzący się w Gorcach „Szlak Kultury Wołoskiej” ukazujący intersującą genezę góralszczyzny.


Słowa kluczowe


Beskid Mały; dziedzictwo kulturowe; turystyka kulturowa; szlak kulturowy; zabudowa pasterska; gospodarka polaniarska (pastersko-rolna)

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Czamańska I., 2015, The Valachs – several research problems. Balcanica Posnaniensia XXII/I, Ius Valachicum I, Poznań-Bucharest, 7-16

Czulak M., 2009, Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w Międzybrodziu Bialskim, Wyd. Towarzystwo

Miłośników Międzybrodzia, Międzybrodzie Bialskie

Dobrowolski K., 1938, Badania nad ugrupowaniami etnograficznymi w Karpatach Zachodnich, [w:]

Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności, t.42, nr 5, Kraków

Dobrowolski K., 1970, Studia nad kulturą pasterską w Karpatach Północnych, typologia wędrówek

pasterskich od XIV do XX wieku, [w:] Antoniewicz W., Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, t. 8, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa- Kraków, s.98-120

Gąsiorek J., 2012, Obiekty sakralne w krajobrazie Beskidu Małego, Studia krajobrazowe Tom 3. Krajobrazy zdefiniowane – znaki i symbole w krajobrazie (red.) J. Łach, A. Zaręba, Wyd. Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, IGRR Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s.98-113

Hołub-Pacewiczowa Z., 1930, Z badań nad pasterstwem karpackimi alpejskim. Wierchy, Kraków, 8, 89-121

Jawor G., 2015, Ethnic aspects of settlement in Ius Valachicum in medieval Poland (from the 14th to the beginning of the 16th century). Balcanica Posnaniensia XXII/I, Ius Valachicum I, Poznań-Bucharest, 47-55

Jędrysiak T., 2008, Turystyka kulturowa, PWE, Warszawa

Kaczmarczyk Z., 1933, Przyczynek do gospodarki halnej w XVIII wieku w Państwie Łodygowickim,

t.32, wydanie 34,Wyd. Lud

Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B., 2002, Produkt turystyczny, Wyższa Szkoła Turystyki i

Hotelarstwa w Łodzi, Turystyka i Hotelarstwo – 1, Łódź, s.33-54

Kłeczek R., Kowal W., Waniowski P., Woźniczka J., 1992, Marketing – jak to się robi?, Wyd.

Ossolineum, Wrocław

Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa

Komoniecki A., 1704, Chronografia albo dziejopis żywiecki, Opracowanie: Grodzicki S., Dwornicka

I., W ramach Pracowni Wydawnictw Źródłowych Instytutu Historyczno-Prawnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wyd. Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, Żywiec 1987

Kopczyńska-Jaworska B., 1950/51, Gospodarka pasterska w Beskidzie Śląskim, Prace i materiały

etnograficzne, t. VIII-IX, Wyd. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź-Lublin s.155-217

Kopczyńska-Jaworska B., 1961, Wędrówki pasterskie w Beskidzie Śląskim, Etnografia Polska, t. V,

Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Wyd. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków, s.227-231

Kopczyńska-Jaworska B., 1962, Szałaśnictwo w Karpatach Polskich w świetle prac zespołowych w

roku 1960, Czas. Etnografia Polska, t. VI, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Wyd. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków, s.321-329

Kopczyńska-Jaworska B., 1969, Tradycyjna gospodarka sezonowa w Karpatach Polskich, Wyd. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków

Kopczyńska-Jaworska B., 1972, Przydatność określonych metod badawczych w problematyce

karpackiej, [w:] Ludova kultura v Karpatach, Vyd. Slovenskej akademie vied, Bratislava, s.111-120

Kowalczyk A., 2008, Współczesna turystyka kulturowa – między tradycją a nowoczesnością, [w:] A.

Kowalczyk, Turystyka kulturowa – spojrzenie geograficzne, Wyd. Uniwersytet Warszawski, Warszawa

Leszczycki S., 1932, Szałasy kamienne Beskidu Małego, „Wierchy” T.10, s.120-123

Łach J., 2010 a, Ocalić od zapomnienia – kamienne szałasy pasterskie Beskidu Małego w

Międzybrodziu Żywieckim, Kalendarz Żywiecki, s. 193-198, Wyd. Żywieckie, Żywiec

Łach J., 2010 b, Kamienne szopy pasterskie jako ginący element krajobrazu Beskidu Małego,

Czasopismo Wyd. Wierchy, T.76, Kraków

Łach J., Musiał M., 2015, Przeszłość i znaczenie tradycji dla współczesnego oblicza kulturowego

góralszczyzny Beskidu Małego – zapis w krajobrazie, Wyd. Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, IGRR Uniwersytet Wrocławski, Wrocław

Midura F., 2008, Dziedzictwo kulturowe elementem ożywienia ruchu turystycznego na wsi, V

Konferencja Naukowo – Techniczna „Błękitny San”, s.33-42, 24-25.04.08, Jabłonka

Mikołajski J., Sołtysik J., 1994, Beskid Mały latem i zimą, Przewodnik, Wyd. Colgraf-Press, Poznań

Mikos von Rohrscheidt A., 2008, Turystyka kulturowa – wokół definicji, Turystyka

Kulturowa Nr.1/2008, s.4-21

Musiał M., 2010, Śladami kultury góralskiej w Beskidzie Małym, Wyd. Drukarnia Drukpress s.c.,

Andrychów

Piotrowski J., P., 1997, Obiekty kultury jako atrakcja turystyczna, [w:] Kulturowe aspekty turystyki i

gospodarki turystycznej, Pol. Stow. Turystyczne, Warszawa, s. 69-77

Plit J., 2004, Przeobrażenia krajobrazów kulturowych Karpat Polskich dawniej i dziś. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Sosnowiec, 3, 33-43

Sobala M., 2014, Krajobrazy pasterskie w Polsce i Europie – wybrane typy, przykłady i formy ochrony. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Sosnowiec, 25, 81-98

Sosnowski K., 1925, Beskid Mały, Wierchy, t.3

Sosnowski K., 1930, Przewodnik po Beskidach Zachodnich i Pieninach, t. I-II, Kraków

Stachura P., 1998, Międzybrodzie Bialskie – dzieje i obyczaje, Wyd. Księży Sercanów SCJ, Kraków

Środulska-Wielgus J., Błachut Z., Wielgus K., 2009, Eksploracja przestrzeni historycznej Gorców dla

potrzeb turystyki kulturowej, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 12, Polskie krajobrazy wiejskie dawne i współczesne, Sosnowiec, s.233-247

Środulska-Wielgus J., Maciaś M., 2012 a, Szlak kultury wołoskiej. Ochotnica – początek drogi,

Rozwój turystyki kulturowej i przyrodniczej na pograniczu polsko-słowackim, PPWSZ, Nowy Targ, s.153-162

Środulska-Wielgus J., 2012 b, Kształtowanie krajobrazu poprzez zrównoważoną turystykę kulturową

na przykładzie idei szlaku kultury wołoskiej, Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Kraj. – OL PAN, T. VIII/2, s.120-135

Ząbek M., 2001, Góry a kultura ludów górskich, [w:] Pasterstwo na Huculszczyśnie, gospodarka,

kultura, obyczaj, red. J. Gudowki Wyd. Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Wrocławskiego, Wyd. Dialog, Warszawa


Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2018 Janusz Łach


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642