Turystyka miejska schodzi pod ziemię. Rola piwnic i podziemi w turystyce – zarys zagadnienia

Dagmara Chylińska, Gerard Kosmala

Abstrakt


Miejska przestrzeń turystyczna staje się coraz bardziej pełna, tworzą ją m.in. atrakcje turystyczne, coraz częściej wykreowane, by raczej tworzyć niż zaspokajać już istniejące potrzeby (turystyczne). W ostatnich latach w Polsce szczególnie mocno zaistniały w turystyce podziemia miejskie, wśród nich głównie obiekty pokopalniane, ale także piwnice, krypty, schrony i wiele innych. Autorzy artykułu podjęli próbę zebrania podstawowych informacji i uporządkowania wiedzy na temat podziemi miejskich – oszacowania wielkości i zróżnicowania istniejących zasobów, zaproponowania ich systematyki, analizy sposobów ich wykorzystania i zagospodarowania dla potrzeb turystyki ze szczególnym uwzględnieniem problemów, których nastręczają nie tylko na etapie realizacji, ale przede wszystkich użytkowania.


Słowa kluczowe


podziemia miejskie; podziemne atrakcje turystyczne; podziemna trasa turystyczna; przestrzeń miejska

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Chmura J., Migdas T., 2005, Ocena stateczności wyrobisk trasy turystycznej i komór sanatoryjnych w Kopalni Soli „Bochnia” wraz z projektem opomiarowania nowych obiektów turystycznych, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 29, z. 3/1, s. 119−133

Chmura J., Mikoś T., 2009, Średniowieczny kolektor sanitarny w Przemyślu jako element podziemnej trasy turystycznej, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 33, z. 3/1, s. 65−74

Chmura J., Wieja T., 2015, Profilaktyka i zapobieganie zagrożeniom w procesie adaptacji i użytkowania podziemnych tras turystycznych, „Przegląd Górniczy”, T. 71, nr 4, s. 83−89

Chmura J., Wójcik A., 2009, Adaptacja dąbrowskiej „Sztygarki” na podziemną trasę turystyczną, „Górnictwo i Geoinżyniera”, R. 33, z 3/1, s. 75−86

Chylińska D., Kosmala G., 2010, Szlaki rowerowe w Polsce – między turystyką, edukacją i polityką, „Folia Turistica” 23, s. 153–174

Duży S., Dyduch G., Preidl W., 2016, Ochrona wyrobisk podziemnych o wartości historycznej, „Hereditas Minariorum” 3, s. 237−241

Kałucki J., 2009, Turystyka schodzi do podziemia, „Rzeczpospolita” z 16.11.2009, s. A8-9

Kosmaty J., 2005, „Lisia” sztolnia w Wałbrzychu – relikt dawnych robót górniczych i możliwości wykorzystania dla celów turystycznych i dydaktycznych, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, nr 111/2005, s. 127−139

Kowalczyk A., 1997, Geografia turyzmu, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

Lijewski T., Bogdan M., Wyrzykowski J., 2008, Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa

Lorenc M. W., 2006, Architektura podziemi (przykłady z Polski), Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa, Wałbrzych

Marciniak A., 2016, Podziemia turystyczne w Polsce: sztolnie, kopalnie, schrony, jaskinie, obiekty militarne, Libra, Kraków

Mikoś T., Chmura J., 2003, Górniczo-geotechniczne problemy zabezpieczania podziemnych tras turystycznych na przykładzie chełmskich podziemi kredowych, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 27, z. 3−4, s. 439−449

Mikoś T., Chmura J., 2005, Rewitalizacja i udostępnienie zabytkowych podziemi w Rynku w Przemyślu na podziemną trasę turystyczną, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 29, z. 3/1, s. 299−310

Mikoś T., Chmura J., 2004, Górniczo-geotechniczne problemy zabezpieczania podziemnych tras turystycznych na przykładzie Chełmskich Podziemi Kredowych, „Budownictwo Górnicze i Tunelowe”, tom 1, s. 40−45

Mularz S., Rybicki S., 1999, Geologiczno-inżynierskie uwarunkowania deformacji terenu i szkód budowlanych w staromiejskiej dzielnicy Sandomierza, „Przegląd Geologiczny” 47 (12), s. 1117−1124

Paciorek K., Zbiegani A., 2010, Staromiejskie piwnice Warszawy – nowy szlak turystyczny, „Spotkania z zabytkami”, Nr 11−12, s. 30−33

Proksa M., 2011, Podziemna trasa turystyczna w Rzeszowie – aspekty architektoniczne i konserwatorskie, „Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej Nr 276. Budownictwo i Inżynieria Środowiska”, z. 58 (2), s. 345−356

Roszkiewicz J., 2011, Przewodnik po Polsce. Podziemne trasy turystyczne, Daunpol, Warszawa

Szewczyk R., 2005, Polska. Fascynujący świat podziemi, Muza, Warszawa

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1399 z późn. zm.

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2003 Nr 162 poz. 1568 z późn. zm.

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze, Dz. U. z 2017 r. poz. 2126

Wałach D., Hydzik J., 2010, Koncepcje Podziemnej Trasy Turystycznej w rejonie Starego Miasta Bystrzycy Kłodzkiej, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 34, z. 2, s. 601−608

Wartak K., Wieja T., 2011, Rewitalizacja historycznych kanałów kanalizacyjnych w projektowaniu podziemnych tras turystycznych, „Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne” 4 (37), s. 76−80

Wieja T., Chmura J., 2009, Metodologia prac projektowych i organizacyjnych przy adaptacji zabytkowych wyrobisk na podziemne trasy turystyczne, „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 33, z. 3/1, s. 445−454

Wieja T., Chmura J., 2013, Detal architektoniczny i budowlany w projektowaniu podziemnych tras turystycznych, „Budownictwo Górnicze i Tunelowe”, T. 2, s. 39−48

Wieja T., Wartak K., 2011, Adaptacja historycznych kanałów kanalizacyjnych na potrzeby podziemnych tras turystycznych (ptt), „Górnictwo i Geoinżynieria”, R. 35, z. 2, s. 573−580

Wierzbicki A., Krzeczyńska M., Woźniak P., 2017, Ochrona starych kamieniołomów jako obiektów przyrodniczych o walorach naukowych, edukacyjnych i geoturystycznych – teoria a praktyka, „Hereditas Minariorum” 4, s. 135−151

Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D., 2016, Podziemne obiekty geoturystyczne na terenie Polski, „Hereditas Minariorum” 3, s. 267−279

Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D., 2010, Podziemna trasa geoturystyczna w „Kopalni złota w Złotym Stoku” – propozycja, [w:] P. P. Zagożdżon, M. Madziarz (red. red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury 3, Wrocław, s. 519−538

Ziemianek J., 2011, Kierunki i możliwości rozwoju turystyki w tarnogórskich podziemiach, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, (maszynopis)

Żurek L., Paruzel K., Szczypkowska M., 2010, Zabrzańskie podziemia – europejską atrakcją, [w:] P. P. Zagożdżon, M. Madziarz (red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury 3, Wrocław, s. 539−551

Brombosz S., 2018, Olkusz. Turyści odwiedzili podziemia ratusza. To początek cyklu wycieczek, http://olkusz.naszemiasto.pl/artykul/olkusz-turysci-odwiedzili-podziemia-ratusza-to-poczatek,4413428,artgal,t,id,tm.html [05.09.2018]

http://kopalnia-bochnia.pl/FAQ/ [09.09.2018]

Lubicz-Sadowski J., 2000, Krypty w Kościele Pobernardyńskim w Ostrołęce i wykaz zasłużonych obywateli Ostrołęki i powiatu od roku 1704 na rzecz Klasztoru, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” 14, s. 288−298, http://mazowsze.hist.pl/28/Zeszyty_ Naukowe_Ostroleckiego_Towarzystwa_Naukowego/643/2000/23416/ [05.09.2018]

Łysiak W., Możliwości adaptacji zabytków fortyfikacji nowożytnej na przykładzie fortu nr 1 w Zakroczymiu, „Ochrona Zabytków” 24/3 (94), s. 173−182, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-fd7610ec-6e01-4148-a424-49082a9f7b84/c/Ochrona_Zabytkow-r1971-t24-n3__94_-s173-182.pdf [05.09.2018]

Matyjasik A., 2010, Podziemne trasy turystyczne w Polsce, Uniwersytet Gdański, Gdańsk (maszynopis), http://podziemia.pl/wp-content/uploads/2017/07/praca-mgr-Anna-Matyjasik-Podziemne-Trasy-Turystyczne-w-Polsce.pdf [05.09.2018]

Olszewski J., Zmyślony M., Wrzesień M., Walczak K., 2015, Występowanie radonu w polskich podziemnych trasach turystycznych, „Medycyna Pracy” 66(4), s. 557–563, http://dx.doi.org/10.13075/mp.5893.00211

Płóska I., 2007, Rynek Główny w Krakowie – ekspozycja podziemi dla wielkiego muzeum, „Wiadomości Konserwatorskie” 22, s. 97−101, https://suw.biblos.pk.edu.pl/ downloadResource&mId=199679 [03.09.2018]

Podziemna Trasa Turystyczna Rzeszowskie piwnice, b.r., Rzeszów, www.rzeszow.pl/file/21944/ folder%20trasa.pdf [05.09.2018]

http://podziemia.pl/ [12.09.2018]

Romańczuk R., 2016, Architektura kościoła reformatów w Węgrowie jako przykład adaptacji teologicznych i architektonicznych zasad budowy świątyń reformackich, „Drohiczyński Przegląd Naukowy”, Nr 8, s. 375—391, http://www.drohiczyntn.pl/images/DPN08/375-391Romanczuk.pdf [05.09.2018]

Stabrowska D., 2001, Zaplecze gospodarcze (piwnice) przy kolegium jezuickim w Pułtusku: wyniki rekonesansu prowadzonego przy współudziale studentów Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku w październiku 1996 r., „Rocznik Mazowiecki” 13, s. 97−109, http://mazowsze.hist.pl/17/Rocznik_Mazowiecki/385/2001/12582/ [05.09.2018]

Stojak G., 2017, Rewitalizacja Podziemnej Trasy Turystycznej w Przemyślu w latach 2009-2014. Część 1. Stan badań i literatura, „Wiadomości Konserwatorskie” 52, s. 96−110, doi:10.17425/WK52PRZEMYSL

http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2018-roku,7,15.html# [27.07/2018]

Urzykowski T., 2018, Praga-Północ. Katownia NKWD przy Strzeleckiej pod ochroną. Konserwator zabytków wpisał ją do rejestru, „Gazeta Wyborcza” z 30.04.2018, dostępne: http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,23338380,praga-polnoc-katownia-nkwd-przy-strzeleckiej-pod-ochrona-konserwator.html?disableRedirects=true [23.09.2018]

http://wroclaw.naszemiasto.pl/artykul/mural-zdobi-centrumwroclawia,3914572, artgal,t,id,tm.html [30.07.2018]

https://www.visitstockholm.com/see--do/attractions/art-in-the-subway/ [30.07.2018]


Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2018 Dagmara Chylińska


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642