Nieczynne cmentarze protestanckie: kłopotliwe dziedzictwo czy niewykorzystany potencjał turystyczny?

Joanna Wałkowska

Abstrakt


Tekst porusza problematykę nieczynnych cmentarzy protestanckich, występujących licznie
na terenie zachodniej Polski. Interesują mnie przede wszystkim niewielkie cmentarze, znajdujące się we wsiach i małych miasteczkach, poza głównymi szlakami turystycznymi. Postrzegane są one zwykle jako dziedzictwo kłopotliwe, któremu trudno jest zapewnić odpowiednią ochronę, ze względu na ogromną skalę występowania i niechętny stosunek do niego dużej części społeczeństwa polskiego. W artykule poruszam problematykę terminologii, odnosząc się do pojęć takich jak: tanatoturystyka, dark tourism, a także proponując wprowadzenie terminu (eko-)nekroturystyki. Omawiam główne wartości kulturowo-przyrodnicze cmentarzy, a także odnoszę się do waloryzacji cmentarzy ewangelickich na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, ze względu na ich potencjał turystyczny, przeprowadzonej rzez A. Długozimą, I. Dymitryszyn i E.Winiarską-Lisiecką. W dalszej części tekstu odwołuję się do zasad interpretacji dziedzictwa, sformułowanych przez F. Tildena, proponując możliwe ich zastosowanie w nekroturystyce. Wykorzystanie potencjału turystycznego cmentarzy ewangelickich w świetle tej koncepcji powinno opierać się na tworzeniu przemyślanych działań edukacyjnych, aktywizujących zwiedzających i ukazujących zabytkowe nekropolie jako zintegrowane dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze.


Słowa kluczowe


cmentarze protestanckie; nekroturystyka; tanatoturystyka; dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bania Z., Olszewski A. K., 1989 Klasyfikacja i typologia nagrobków. Zarząd Ochrony i Konserwacji Zespołów Pałacowo-Ogrodowych, Warszawa

Chojnacka M., 2005, Cmentarze ewangelickie na obszarze Lednickiego Parku Krajobrazowego; stan zachowania założeń zieleni i uwarunkowania ich rewaloryzacji, ,,Studia Lednickie”, nr 8, s. 251-273

Długozima A., 2011, Cmentarze jako ogrody żywych i umarłych, Wydawnictwo Sztuka ogrodu Sztuka krajobrazu Beata Gawryszewska, Warszawa

Domańska E., 2017, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo PWN, Warszawa

Domańska E., 2018, Gleba cmentarna jako dziedzictwo, [w:] A. Marciniak, M. Pawleta, K. Kajda (red.), Dziedzictwo we współczesnym świecie. Kultura, natura, człowiek, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków, s. 73-87

Forstner D., 1990 Świat symboliki chrześcijańskiej, Pax, Warszawa

Komsta A., 2013, Problem dark tourism i jego możliwości w Polsce, „Turystyka Kulturowa”, nr 2, s. 46-65

Kosewska A., Nietupski M., Damszel M., Cieplewska D., 2011, Park miejski i cmentarze jako siedliska występowania naziemnych biegaczowatych (Col., Carabidae), „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych”, vol. 562, s. 95-105

Majgier L., Rahmonov O., 2013, Zróżnicowanie roślinności w obrębie porzuconych cmentarzy ewangelickich na terenie gminy Ryn, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, t. 22, s. 63-76

Nowacki M., 2005, Interpretacja dziedzictwa w pracy przewodnika i pilota wycieczek, [w:] Z. Kruczek (red.), Pilotaż i przewodnictwo – nowe wyzwania, Proksenia, Warszawa, s. 67-79

Rydzewska A., 2012, Zabytkowe cmentarze ewangelickie północnej Wielkopolski, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań

Staniaszek-Kik M., Stefańska-Krzaczek E., 2014, Mszaki – małe gabaryty (nie)duży pożytek?, „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej”, t. 16, z. 38/1, s. 129-135

Tanaś S., 2006, Tanatoturystyka – kontrowersyjne oblicze turystyki kulurowej, „Peregrinus Cracoviensis”, nr 17, s. 85-100

Tilden F., 2007, Interpreting Our Heritage, The University of North Carolina Press, Chapel Hill

Wałkowska W., Hajdrych Ł. (red.), 2018, Cmentarz w Orzeszkowie – świadek historii walk o niepodległość, Fundacja Hereditas Culturalis, Poznań

Zawiła M., 2019, Dziedziczynienie przedwojennych cmentarzy na terenach postmigracyjnych Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Żychowski J., 2009, Zawartość pierwiastków w wybranych elementach środowiska przyrodniczego otoczenia masowego grobu położonego w Puszczy Niepołomickiej, ,,Acta Sci. Pol., Fromatio Circumiectus”, nr 8 (3-4), s. 43-56

Żychowski J., 2010, Wpływ krakowskich cmentarzy na środowisko przyrodnicze, „Przegląd Geograficzny”, nr 82, 3, s. 319-341

Źródła internetowe

Awifauna: Cmentarz Lipowa, Lublin, http://dormitorium.lublin.pl/21/awifauna.htm [04.02.2017]

Biblia Tysiąclecia Online 2003, Wydawnictwo Pallotinum. Poznań, http://biblia.deon.pl [15.06.2018]

Długozima A., Dymitryszyn I., Winiarska-Lisiecka W., 2012, Inwentaryzacja, analiza i waloryzacja nieużytkowanych cmentarzy ewangelickich w Nadleśnictwie Pisz. Wytyczne do rewaloryzacji i ochrony cmentarzy, www.pisz.bialystok.lasy.gov.pl/inwentaryzacja-cmentarzy [17.03.2018]

Długozima A., Dymitryszyn I., Winiarska-Lisiecka W., 2015, Karty ewidencyjne nieużytkowanych leśnych cmentarzy ewangelickich w Nadleśnictwie Pisz, www.pisz.bialystok.lasy.gov.pl/inwentaryzacja-cmentarzy [17.03.2018]

Urząd Gminy Kwilcz 2016, Dziedzictwo protestanckie w Orzeszkowie - odkrywanie zapomnianej karty historii – warsztaty, www.kwilcz.pl/aktualnosci/dziedzictwo-protestanckie-w-orzeszkowie-odkrywanie-zapomnianej-karty-historii-warsztaty.html [23.04.2019]

Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Region Wielkopolska, https://regionwielkopolska.pl/turystyka/gry-terenowe.html [23.04.2019]


Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2019 Joanna Wałkowska


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642