Dušan Jurkovič i jego dzieła w kontekście rozwoju produktu turystyki biograficznej

Krzysztof Piotr Kołodziejczyk

Abstrakt


Dušan Jurkovič to postać ważna dla historii Słowacji i Czech – architekt, który w dużym stopniu wpłynął na rozwój nowoczesnej architektury niepodległej Czechosłowacji, projektując szereg budowli, będących jednymi z ciekawszych w swoich regionach, często stanowiąc wyróżnik krajobrazu. W dość nowoczesnych formach umiał zawrzeć motywy ludowe, zwłaszcza pochodzące ze słowackich Karpat, które popularyzował we wpływowych warstwach w Czechach i Morawach. Jednocześnie był związany z ruchami patriotyczno-niepodległościowymi przełomu XIX i XX w. W artykule postanowiono sprawdzić, w jakim stopniu postać ta jest „eksploatowana” przez sektor turystyczny. Dokonano oceny możliwości rozwoju produktu turystyki biograficznej skupionego na postaci Dušana Jurkoviča w oparciu o zrealizowane przez niego projekty. W tym celu zinwentaryzowano realizacje architekta, biorąc pod uwagę pełnione przez nie funkcje turystyczne i sposoby przystosowania do zwiedzania, a także frekwencję zwiedzających. W efekcie dokonano oceny atrakcyjności tych miejsc. Na tej podstawie stwierdzono istnienie kilku produktów turystycznych na różnym etapie rozwoju, w których rdzeniem jest postać Dušana Jurkoviča, a także wskazano możliwości dalszego rozwoju oferty w tym zakresie, np. w postaci multimodalnego szlaku kulturowego. Wśród zalet zinwentaryzowanych obiektów należy wymienić różnorodność budowli i form, dobre wkomponowanie w krajobraz, atrakcyjność widokową dużej części lokalizacji oraz powiązanie z bazą turystyczną. Miejsca te posiadają znaczący potencjał, także infrastrukturalny. Problemem w rozwoju oferty jest z kolei ograniczona dostępność części z budynków.


Słowa kluczowe


turystyka biograficzna; Dušan Jurkovič; architektura; szlak kulturowy; produkt turystyczny; Republika Czeska

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Badatelna, b.r.w., http://www.moravska-galerie.cz/jurkovicova-vila/centrum-dusana-s-jurkovice/badatelna.aspx [17.12.2021]

Banaszkiewicz M., 2011, Pamiątki turystyczne – w poszukiwaniu tożsamości, „Turystyka Kulturowa”, 4/2011, s. 4–16

Bieńkowska-Gołasa W., Nasiadka D., 2020, Kultura ludowa jako element promocji regionu kurpiowskiego, „Turystyka i Rozwój Regionalny”, 13, s. 7–17

Bořutová-Debnárová D., 1993, Dušan Samo Jurkovič – osobnosť a dielo, Pallas, Bratislava

Bořutová D., 2009, Architekt Dušan Samuel Jurkovič, Slovart, Bratislava

Bursiewicz N., 2019, Architurystyka (Turystyka architektoniczna): w poszukiwaniu „spektakularnych” obiektów, „Turystyka Kulturowa”, 5/2019, s. 7–26

Chang T. C., 2010, Bungalows, mansions and shophouses: Encounters in architourism, „Geoforum”, 41(6), s. 963–971

Cwojdziński S., Kozdrój W., 2007, Sudety: przewodnik geoturystyczny, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa

Cwojdziński S., Pacuła J., Stachuła A., 2011, Geostrada Sudecka – nowa forma geoturystyki w Sudetach, „Przegląd Geologiczny”, 59(7), s. 510‒535

Czech Tourism, 2018, Návštěvnost turistických cílů 2017, CzechTourism, Institut turismu, Praha

Czech Tourism, 2020, Návštěvnost turistických cílů 2019, CzechTourism, Institut turismu, Praha

Czerwiński J., 2009, Dolny Śląsk: przewodnik, Wydawnictwo Kartograficzne Eko-Graf, Wrocław

Černoušková D., Černá I., Liška P., 2008, Vila Tugendhat, Nadační fond vila Tugendhat, Muzeum města Brna, Brno

Československo: průvodce, 1982, Olympia, Praha

Dílo Dušana Jurkoviče, b.r.w., https://www.novemestonm.cz/turistika/pamatky/dilo-dusana-jurkovice/ [17.12.2021]

Dioszegi I., 2020, Novoměstský zámek je na prodej. První na řadě je stát, https://nachodsky.denik.cz/zpravy_region/novomestsky-zamek-je-na-prodej-pro-stat-je-drahy-20200622.html [27.12.2021]

Duda-Seifert M., 2015, Kryteria oceny atrakcyjności turystycznej obiektów architektury w świetle literatury, „Turystyka Kulturowa”, 4/2015, s. 74–87

Dušan Jurkovič (1), b.r.w., https://cs.wikipedia.org/wiki/Du%C5%A1an_Jurkovi%C4%8D [22.11.2021]

Dušan Jurkovič (2), b.r.w., https://pl.wikipedia.org/wiki/Du%C5%A1an_Jurkovi%C4%8D [17.12.2021]

Dušan Jurkovič, básník dřeva (základní okruh), b.r.w., https://www.hrad-kunetickahora.cz/cs/informace-pro-navstevniky/prohlidkove-okruhy/69293-dusan-jurkovic-basnik-dreva-zakladni-okruh [17.12.2021]

Feio A., Guedes M. C., 2013, Architecture, tourism and sustainable development for the Douro region, „Renewable Energy”, 49, s. 72–76

Frodyma R., 1995, Galicyjskie cmentarze wojenne, tom I. Beskid Niski i Pogórze, Rewasz, Warszawa

Geostrada Sudecka: przewodnik geologiczno-turystyczny (b.r.w.), http://www.geostrada.eu/ [27.12.2021]

Gordon B., 1986, The Souvenir: Messenger of the Extraordinary, „Journal of Popular Culture”, 20(3), s. 135–151

Hrubý V., Paukrtová Z., Paukrt V., Svoboda L., Životská J., 1990, Hrady a zámky východních Čech, Krajské středisko státní památkové péče a ochrany přírody Východočeského kraje, Pardubice

iconichouses.org, b.r.w., https://www.iconichouses.org/about [17.12.2021]

Jędrysiak T., 2010, Architektura sakralna bahá'ítów, najmłodszej religii świata celem turystyki kulturowej, „Turystyka Kulturowa”, 10/2010, s. 4–20

Jurkovič D., 1900, Pustevně na Radhošti: turistické útulny Pohorské jednoty „Radhošť” ve Frenštátě, vystavěné a zařízené po způsobu lidových staveb na Mor. Valašsku a Uh. Slovensku, A. Píša, Brno, https://ndk.cz/view/uuid:efed0500-6827-11e6-9747-005056827e52?page=uuid:248600c0-7a46-11e6-8644-001018b5eb5c [21.11.2021]

Jurkovičovy stavby, b.r.w., https://luhacovice.cz/jurkovicovy-stavby/ [17.12.2021]

Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B., 2002, Produkt turystyczny albo jak organizować poznawanie świata: podręcznik, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B., 2010, Produkt turystyczny: pomysł, organizacja, zarządzanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Kesner L., Moravec I., Novotný R., Škodová-Parmová D., 2008, Management kulturního cestovního ruchu, Cultropa, Praha

Kołodziejczyk K., 2018, Fenomen Járy Cimrmana w perspektywie turystycznej, „Turystyka Kulturowa”, 6/2018, s. 7–24

Kołodziejczyk K., 2019, Państwowe zabytki architektury udostępnione do zwiedzania w Republice Czeskiej – analiza funkcjonowania, „Turystyka Kulturowa”, 4/2019, s. 20–64

Kołodziejczyk K., 2021, Postać Tomáša G. Masaryka w ofercie turystycznej Republiki Czeskiej – niewykorzystany potencjał?, „Turystyka Kulturowa”, 2(119)/2021, s. 104–147

Kozioł L., 2012, Trójczynnikowa koncepcja motywacji turystycznej, „Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 84, s. 43–52

Kozioł L., 2013, Koncepcja klasyfikacji czynników motywacji turystycznej, „Współczesne Zarządzanie”, 1/2013, s. 132–139

Lehmannová M., Bořutová D., Černoušková D., Kopecká M., Všetečka P., Václavík R., Matulíková Z., 2010, Dušan Jurkovič. Architekt a jeho dům, Moravská galerie, Brno

Łuczyński R. M., 2012, Szlacheckie i arystokratyczne rezydencje w Sudetach czeskich: Sudety Zachodnie i Środkowe, Wydawnictwo Kartograficzne Eko-Graf, Wrocław

McLaren B., Lasansky D. M. (red.), 2004, Architecture and Tourism: Perception, Performance and Place, Berg, Oxford

Middleton V. T. C., 1996, Marketing w turystyce, Polska Agencja Promocji Turystyki, Warszawa

Mikos von Rohrscheidt A., 2008, Turystyka kulturowa: Fenomen. Potencjał. Perspektywy, GWSHM Milenium, Gniezno

Mikos von Rohrscheidt A., 2010, Regionalne szlaki tematyczne: Idea, potencjał, organizacja, Proksenia, Kraków

Mikos von Rohrscheidt A., 2015, Turystyka biograficzna w Polsce i na świecie (Gnieźnieńskie Forum Ekspertów Turystyki Kulturowej, pytanie 56), „Turystyka Kulturowa”, 2/2015, s. 80–85

Mokras-Grabowska J., 2007, Kultura ludowa w polskiej turystyce – autentyczność czy komercja?, [w:] A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka – razem czy oddzielnie?, WSTH w Łodzi, Łódź, s. 257–274

Mokras-Grabowska J., 2009a, Wykorzystanie kultury ludowej w turystyce – nieuchronna komercjalizacja czy ostatnia deska ratunku?, [w:] A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka – razem ale jak?, WSTH w Łodzi, Łódź, s. 139–162

Mokras-Grabowska J., 2009b, Możliwości rozwoju turystyki kulturowej obszarów wiejskich w Polsce, „Turystyka Kulturowa”, 1/2009, s. 14–31

Mokras-Grabowska J., 2013, Zasoby kultury ludowej jako komponent przestrzeni turystycznej, „Turyzm”, 23(2), s. 47–53

Mokras-Grabowska J., 2014, Komercjalizacja kultury ludowej pod wpływem turystyki. Wybrane przykłady w Polsce, [w:] S. Tanaś, J. Mokras-Grabowska (red.), Od autentyczności do komercji – o doświadczaniu w turystyce, Warsztaty z Geografii Turyzmu, t. 4, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 207–223

Návštěvnost muzeí a galerií w krajích ČR w roce 2013, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu, Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost muzeí a galerií w krajích ČR w roce 2014, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu, Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost muzeí a galerií w krajích ČR w roce 2015, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu, Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost muzeí a galerií v roce 2016–2018, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost muzeí a galerií v roce 2019, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost objektů ve správě NPÚ na Liberecku, Královéhradecku a Pardubicku, 2020, https://www.hrad-kunetickahora.cz/cs/zpravy/68223-navstevnost-objektu-ve-sprave-npu-na-liberecku-kralovehradecku-a-pardubicku [17.12.2021]

Návštěvnost objektů ve správě NPÚ na Liberecku, Královéhradecku a Pardubicku za měsíc listopad i měsíce předchozí, 2021, https://www.hrad-kunetickahora.cz/cs/zpravy/78407-navstevnost-objektu-ve-sprave-npu-na-liberecku-kralovehradecku-a-pardubicku-za-mesic-listopad-i-mesice-predchozi [17.12.2021]

Návštěvnost památek v krajích ČR w roce 2010, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost památek v krajích ČR w roce 2011, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost památek v krajích ČR w roce 2012, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost památek v krajích ČR w roce 2013, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost památek v krajích ČR w roce 2014, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost památek v krajích ČR w roce 2015–2017, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost památek v krajích ČR v roce 2016–2018, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Návštěvnost památek v krajích ČR v roce 2017–2019, b.r.w., Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Nosková K., 2021, Jurkovičova rozhledna trhala rekordy v návštěvnosti, https://zlin.cz/zpravy/jurkovicova-rozhledna-trhala-rekordy-v-navstevnosti/ [18.12.2021]

Obnova Jurkovičova paláce, 6. brány a přístavku -IROP-ITI: Kunětická hora Dušana Jurkoviče – básníka dřeva. Projekt ukončen v roce 2021, b.r.w., https://www.hrad-kunetickahora.cz/cs/o-hradu/Obnova-Jurkovicova-palace-seste-brany-a-pristavku [17.12.2021]

Otruba I., Ptáček J., Švorc L., 2007, 101 našich nejkrásnějších zahrad a parků, Nakladatelství Pavel Dobrovský – BETA, Praha

Pavelec P., Cichrová K., Hrbatý S., Kalábová L., Konečný M., Kubů N., Lukášová E., Ourodová L., Panenková D., 2014, Hrady a zámky objevované a opěvované: průvodce výstavou, Národní památkový ústav, Praha

Powierska A., 2021, Dziedzictwo naukowo-techniczne – media społecznościowe i promocyjny potencjał biografii. Przykład Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, „Turystyka Kulturowa”, 3(120)/2021, s. 161–179

Przewodnik po Polsce, 1991, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa

Ritchie B. W., Carr N., Cooper C. P., 2003, Managing Educational Tourism, Channel View Publications, Clavedon-Buffalo-Toronto-Sydney

Sedlák J. (red.), 2013, Slavné brněnské vily. 77 domů s příběhem, Foibos Books, Praha

Seznam, b.r.w., Mapy, https://mapy.cz/ [22.11.2021]

Sołowiej R., 2000, Słowacki Raj: przewodnik, Agencja „TD” – Wydawnictwo Turystyczne, Białystok

Specht J., 2014, Architectural Tourism: Building for Urban Travel Destinations, Springer Fachmedien, Wiesbaden

Stasiak A., 2006, Produkt turystyczny – szlak, „Turystyka i Hotelarstwo”, 10, s. 9–40

Stasiak A., 2007, Szlaki turystyczne – zagospodarowanie, atrakcja czy produkt turystyczny?, [w:] P. Kuleczka (red.), Szlaki turystyczne a przestrzeń turystyczna, Zarząd Główny PTTK, Warszawa, s. 45–53

Stasiak A., 2013, Tourist product in experience economy, „Tourism”, 23(1), s. 27–35

Stezka okolím Jurkovičovy vily, b.r.w., http://www.moravska-galerie.cz/jurkovicova-vila/architekt-a-jeho-vila/stezka-okolim-jurkovicovy-vily.aspx [17.12.2021]

Šílová H., Lindnerová V., 2018, Základní statistické údaje o kultuře v České republice 2017, I. díl: Kulturní dědictví: muzea, galerie a památkové objekty, Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Šílová H., Lindnerová V., 2019, Základní statistické údaje o kultuře v České republice 2018, I. díl: Kulturní dědictví: muzea, galerie a památkové objekty, Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Šílová H., Lindnerová V., 2020, Základní statistické údaje o kultuře v České republice 2019, I. díl: Kulturní dědictví: muzea, galerie a památkové objekty, Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Šílová H., Lindnerová V., 2021, Základní statistické údaje o kultuře v České republice 2020, I. díl: Kulturní dědictví: muzea, galerie a památkové objekty, Národní informační a poradenské středisko pro kulturu (NIPOS), Centrum informací a statistik kultury, Praha

Tomíšková M., Šimková H., Fatková J., Bureš P., Dvořáková E., Váňa V., Stejskal I., 2010, Známé neznámé cesty dědictví, Ústav územního rozvoje, Ministerstvo pro místní rozvoj, Brno

Urlich P., Potůček J., Paterová V., Nyklová L., Rais R., Buroň M., Falta J., Adámková B., Skalický A., 2007, Slavné vily Královéhradeckého kraje, FOIBOS, Pardubice

Vily, b.r.w., http://www.slavnevily.cz/vily [17.12.2021]

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2011, 2012, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2012, 2013, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2013, 2014, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2014, 2015, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2015, 2016, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2016, 2017, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2017, 2018, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2018, 2019, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Výročné správy o činnosti múzeí na Slovensku za rok 2019, 2020, Muzeologický cabinet, Slovenské národné múzeum, Bratislava

Vystoupil J., Šauer M., 2012, Geography of tourism of the Czech Republic, [w:] J. Wyrzykowski, K. Widawski (red.), Geography of tourism of Central and Eastern Europe countries, Institute of Geography and Regional Development, University of Wrocław, Wrocław, s. 103–139

Vystoupil J., Šauer M., 2017, Geography of tourism in the Czech Republic, [w:] J. Wyrzykowski, K. Widawski (red.), The Geography of Tourism of Central and Eastern European Countries, Springer International Publishing, Cham, s. 149–188

Widawski K., 2009, Wpływ folkloru i tradycyjnej kultury ludowej na rozwój ruchu turystycznego na przykładzie Hiszpanii, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław

Wilkins H., 2011, Souvenirs: What and Why We Buy?, „Journal of Travel Research”, 50(3), s. 239–247

Wojciechowska J., Kupis W., 2014, Pamiątki turystyczne regionu łowickiego inspirowane kulturą ludową, „Folia Turistica”, 31, s. 105–125

Woźniczko M., Orłowski D., 2014, „Malowana wieś” Zalipie jako przejaw turystyki etnograficznej na Powiślu Dąbrowskim, „Zarządzanie w Kulturze”, 15(2), s. 181–197

Wrońska-Kiczor J., 2017, Tradycja i kultura ludowa Nowej Słupi jako istotny element atrakcyjności turystycznej regionu, „Zeszyty Naukowe Turystyka i Rekreacja”, 20(2), s. 91–106

Wyszowska I., 2008, Turystyka biograficzna – istota, znaczenie, perspektywy, „Turystyka Kulturowa”, 1/2008, s. 22–33

Wyszowska I., Hinc A., 2021, Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873) – dziedzictwo i pamięć w perspektywie turystyki biograficznej, „Turystyka Kulturowa”, 3(120)/2021, s. 236–268

Ziarkowski D., 2011, Zabytki a turystyka. Studium poświęcone historii naukowego i krajoznawczego poznawania Doliny Prądnika, Proksenia, Kraków

Ziarkowski D., 2012, Turystyka i sztuka – wzajemne relacje z perspektywy semiotycznej, „Turystyka Kulturowa”, 5/2012, s. 22–37

Žáčková M., 2010, Zlínským krajem po stopách básníka dřeva Dušana Jurkoviče, https://www.novinky.cz/cestovani/clanek/zlinskym-krajem-po-stopach-basnika-dreva-dusana-jurkovice-25007 [27.12.2021]


Odniesienia

  • Obecnie brak jakichkolwiek odniesień.


Copyright (c) 2022 Krzysztof Piotr Kołodziejczyk


Copyright ©  Turystyka Kulturowa 2008-2024. ISSN 1689-4642